XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa

Testuingurua

Eskalareen artean, denbora, lana, masa eta beste ditugu.

Lehen ordenekoak, bektore deitzen dira.

Hauk geometrikoki definitzeko, numero batez gainera, zein direkziotakoak diren ere esan behar da.

Hauen artean abiadura eta indarra ditugu, adibidez.

Ba dira magnitude konplikatuagoak ere, baina oraingoz ez du merezi horretan sakontzerik.

Edozein modutan, lege fisikoak agertzen dituzten expresioetako magnitudeei buruzko zenbait ohar egitea komeni da.

Fenomeno fisikoak eredu matematikoen bidez aztertzen dira, Matematika baita fenomenook aztertzeko erabiltzen den hizkuntza.

Hori egitean sortzen diren ekuazioek kobariante izan behar dute: Hau da, ekuazioaren parte biek maila eta era bereko tentsoreak izan behar dute.

Sinpleago esanik, honek zera esan gura du, halegia, lehen partea bektorea bada, bigarrenak ere bektore izan behar duela, eta lehena eskalare bada, bigarrenak ere eskalare izan beharko duela.

1.3 GAINEZARMENAREN PRINTZIPIOA.

Printzipio hau askotan erabiliko dugu Fisikako edozein arlotan.

Fenomeno ber baten iturburu edo sortzaile desberdinak gaudenean erabiltzen da.

Zera dio: Sortzaile desberdinen ondorioak gainezarri edo batu egiten dira, magnitudeari dagokion moduan.

Hau da, ondorioa adierazten duen magnitudea eskalarea bada, eskalarki batzen dira; eta bektorea bada, bektorialki batu beharko dira.

Adibideak milaka jar daitezke.

Demagun, kasu batetarako, gorputz ber baten gainean eragiten ari diren indarrak.

Gainezarmenaren printzipioaren arauera - gorputza elastikoa ez bada behintzat- gorputza indar erresultantearen eta beronekin doan momentuaren eraginpean (ikus hurrengo gaiko kurtsoreen sistemak) higituko da.

Baina indarrak (eta berauen momentuak) bektorialki batu beharko dira, noski.